Werken aan digitale geletterdheid

Digitale geletterdheid begint al op jong leeftijd. Een menukaart van het restaurant van onze kleinkinderen, waar we uiteraard met veel genoegen tafelen

In juni ontvingen de Tweede Kamerleden Lisa van Ginneken (D66) en Barbara Katsman (D66) een pleidooi van dertig organisaties om digitale geletterdheid versneld in te voeren in het onderwijscurriculum. De implementatie laat te lang op zich wachten en schone beloften, gedaan in meerdere verkiezingsprogramma’s, raken door het drama van de kabinetsformatie in het gedrang.

Dit terwijl haast is geboden. Alle partijen zijn overtuigd van het belang, toch gebeurt er niets. Digitalisering verandert de inrichting van de samenleving en dat heeft ingrijpende gevolgen voor de mens en zijn omgeving. Welke vaardigheden heeft die mens nodig om succesvol te zijn in de 21e eeuw? Zowat iedereen heeft een smart phone en communiceert zolang de batterij het uithoudt. Via social media doen we zaken, houden we contact, geven we elkaar schouderklopjes of schelden elkaar de huid vol. Communicatiemedia zijn niet meer weg te denken uit de samenleving. Welke consequenties heeft dit voor de inrichting van een organisatie? En hoe worden mensen klaargestoomd om in deze nieuwe digitale werkelijkheid succes te hebben?

 Door te kijken naar het onderwijs weten we hoe onze nieuwe collega is opgeleid, die kersvers van school komt, met welke skills, kennis, houding en vaardigheden zij of hij de organisatie binnentreedt. Vaak wordt geklaagd over dit onderwijs, dat niet zou aansluiten op de behoeften van het bedrijfsleven. Terecht? De toekomstige behoeften van organisaties zijn moeilijk te voorspellen. Een ding is zeker: verandering is een constante factor geworden. Dit vraagt om een antwoord. De medewerker van de 21-eeuw zal vooral wendbaar moeten zijn, maar ook kritisch (om te weten wanneer wendbaarheid vereist is), creatief (om de juiste wendingen te kunnen maken) en ondernemend, om bij verwachte wendingen niet op de plaats vast te roesten en mee te bewegen.

 Die medewerker is verantwoordelijk voor het eigen werkproces, en voor de verantwoording van haar of zijn handelen daarin. Die medewerker zal zich dus moeten documenteren, de belangrijke handelingen moeten vastleggen in een vorm van verslaglegging, die later kan worden gebruikt voor diverse doeleinden.

 Belangrijk is dan ook dat mensen digitaal geletterd zijn. Dit gaat een belangrijk nieuw leergebied worden binnen het onderwijs, waarbij aandacht wordt besteed aan vaardigheden in het omgaan met informatie en informatietechniek, mediawijsheid en wat men noemt computational thinking: het oplossen van vraagstukken en problemen door digitale technologie in te schakelen. 

 Het is moeilijk om in een veranderende wereld als de onze te bepalen hoe de samenleving er over twintig jaar uit zal zien. Maar door te kijken naar wat het onderwijs nu in het curriculum opneemt, kunnen we al wel inschatten wat voor medewerkers samen met ons de toekomst gaan vormgeven. Alles is beter dan koffiedik kijken en één ding is zeker: kleine, onbetekenend lijkende oorzaken kunnen grote gevolgen hebben. 

Hoe we ons hierop kunnen voorbereiden? Door wendbaar te zijn en goed te kunnen werken met de applicaties, die we gebruiken. Het onderwijs neemt hierin het voortouw. Meebewegen is dus een belangrijke eigenschap. Meebewegen en vooruitkijken wat er op ons af komt. De school levert ons een nieuwe medewerker, die digitaal geletterd is.

 Hoe is het eigenlijk gesteld met onze huidige medewerkers? Hoe digitaal vaardig zijn zij? En wie helpt hen bij het omgaan met digitale hulpmiddelen? Hier ligt volgens ons een mooie taak voor de informatiecoach. Een medewerker die zijn of haar collega’s helpt tijdens de reis vanaf het ontstaan of ontvangen van gegevens tot en met het opslaan, het onder de juiste condities bewaren en -waar mogelijk of noodzakelijk- vernietigen daarvan. Die medewerkers met raad en daad bijstaat om informatie terugvindbaar te maken en te houden.

 Wie leert een medewerker om de juiste applicatie te gebruiken, om gegevens op de juiste manier op te slaan en een dossier correct af te sluiten? Juist: de informatiecoach. Met de invoering van deze vorm van coaching kan veel ellende in organisaties worden voorkomen of opgelost. Dit vormt het sluitstuk van de regievoering op de informatievoorziening: zonder coaching is naar onze mening deze regievoering niet mogelijk. 

 Meer informatie? Op www.curriculum.nu vindt u de bouwstenen voor het nieuwe onderwijscurriculum. Tineke Netelenbos, voorzitter van ECP/ Platform voor de Informatiesamenleving, overhandigde namens dertig organisaties uit overheid, wetenschap, bedrijfsleven, onderwijs en maatschappelijke organisaties het pleidooi om digitale geletterdheid te introduceren.