er is nieuw gereedschap nodig, en mensen die dit nieuwe gereedschap kunnen toepassen in de traditie van het vak informatiebeheerder/archivaris
Er
zijn momenteel heel wat mogelijkheden om als informatieprofessional waarde toe
te voegen aan de organisatie.
Er
is een nieuw model voor het TMLO (de
tussenversie 1.3, informatieve versie).
Het
Nationaal Archief broedt op de nieuwe Archiefwet,
die er zou moeten zijn bij het verschijnen van deze Sited, we zijn immers al
halverwege het jaar.
Er
is een discussienota over de organisatie van het Rijksarchief, die belangrijke
consequenties zal hebben voor de Regionale Historische Centra en de hele
huidige infrastructuur op zijn kop zet. Enkele hoofdpunten:
- De verplichting om in elke
provinciehoofdstad een rijksarchief te hebben vervalt.
- De verplichte verdeling over de
rijksarchieven bij overbrenging van archieven van de landelijk opererende
of lokaal opererende rijksoverheden vervalt.
- De verplichting voor iedere
vestiging (nu rijksarchiefbewaarplaatsen in de provincie) een
beheerder/rijksarchivaris te benoemen vervalt.
- De instemming van de
ministerraad met de benoeming van de algemene rijksarchivaris vervalt.
Het
Nationaal Archief treedt daarbij op termijn terug uit de Regionaal Historische
Centra (zie hier),
alhoewel de papieren archieven daar wel blijven.
Daarbij
schreef de Algemeen Rijksarchivaris al in 2018 een brief aan een RHC waarin de
RHC’s werden uitgedaagd om “ook in het digitale tijdperk een rol van betekenis
te blijven spelen”. Want dit is niet meer vanzelfsprekend: de digitale
informatiebestanden zijn overal te bewaren, en overal in te zien, dus kunnen
zij waar dan ook worden beheerd. Het is daarbij niet vanzelfsprekend dat dit
bij een Archiefdienst zal zijn, of onder leiding van een daartoe speciaal
opgeleid archivaris, maar wie weet geeft de nieuwe Archiefwet hier
duidelijkheid over.
Er
is een nieuw wetsvoorstel voor de wijziging van de Auteurswet, de Wet op de
naburige rechten en de Databankenwet in verband met de implementatie van de
richtlijn van het Europees parlement en de Raad betreffende auteursrecht
in de digitale eengemaakte markt. En de Wet
Digitale Overheid regelt de generieke digitale informatiestructuur.
Dan
treedt in 20121 nog de Wet
modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer in werking, die
consequenties zal hebben voor de manier waarop overheid, bedrijven, burgers,
boeren en buitenlui met elkaar gaan communiceren.
De
Wet open
overheid komt eraan. Een wet die regels
stelt over toegankelijkheid en ervoor moet zorgen dat overheidsinformatie
beter vindbaar, uitwisselbaar, eenvoudig te ontsluiten en goed te archiveren
is. Deze wet vervangt op termijn de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
Er
zijn het afgelopen half jaar nieuwe visies ontstaan op archiveren, met
verstrekkende consequenties. Het overnemen van de Capstone-methodiek, waarbij
alle e-mail van bepaalde sleutelfunctionarissen in de organisatie eeuwig wordt
bewaard, is een drastische breuk met proces-, dossier- en zaakgericht werken en
is te vinden in de Handreiking e-mailbewaring Rijksoverheid. De
VNG neigt ernaar deze methode te gaan volgen. Opmerkelijk omdat niet het
belang van een bepaald onderwerp het bewaarcriterium meer is, maar het belang
van een bepaalde functionaris. Dat dit tot kritiek
leidt onder historici, is niet vreemd.
Datzelfde
geldt eigenlijk ook voor de beleidslijn dat videotulen
eeuwig moeten worden bewaard. Wat ook geldt voor overheidswebsites volgens een richtlijn
van het Algemeen Rijksarchief..
En
dat terwijl aan de andere kan persoonsgegevens zo snel mogelijk moeten worden
vernietigd, indien de doelbinding is verdwenen, en organisaties krachtens de
AVG verplicht worden een selectielijst te hanteren.
Het
is wel een krachtenveld waarin de informatieprofessional werkt deze dagen!
Daarbij is er de altijddurende vraag hoe de informatiehuishouding zo doelmatig
en efficiënt mogelijk kan worden ingericht. En dat betekent weer: met zo weinig
mogelijk middelen een situatie te creëren, waarin de juiste informatie snel, in
de juiste vorm, aan de juiste persoon of groep personen wordt geleverd in een
optimale presentatievorm. Wat steeds vaker de vorm zal zijn waarin een vorige
procesverantwoordelijke de informatie heeft samengesteld, omdat er geen tijd
meer is om de informatie te bewerken, te selecteren, te waarderen. Dit alles
uiteraard onder de juiste veiligheidscondities.
Ondanks
al deze uitdagingen, lijkt het werkgebied van de informatieprofessional voor
jongeren weinig aantrekkelijk meer. Steeds meer organisaties hebben moeite met
het vervullen van vacatures voor informatieprofessionals. Terwijl de praktijk
duidelijk maakt dat zij, juist in een veranderende organisatie en samenleving,
zeker nog noodzakelijk zijn worstelen bibliotheken, archieven en afdelingen
documentaire informatievoorziening met een imagoprobleem waar het de
informatieprofessional betreft.
Het
zou goed zijn ook hier eens serieus aandacht aan te gaan besteden.
We
zullen hen in de toekomst hard nodig hebben.
