In 1931 publiceerde de Indiase bibliothecaris S.R.
Ranganathan zijn Vijf Wetten
voor de Bibliotheekwetenschap. Het
zijn filosofische wetten, die vandaag de dag nog steeds gelden. De wetten zijn
de volgende:
-
Books are for use
-
Books are for all, of: every reader his book
-
Every book its reader
-
Save the time of the reader
-
A library is a growing organism.
Deze wetten zijn zonder meer ook toepasbaar op archieven en
andere collecties: vervang het woord books door files en je krijgt een mooie
filosofische beschouwing, waarmee je op een frisse manier tegen je vak kunt
aankijken. Eén van de
wetten heb ik jaren geleden als lijfspreuk gemaakt: save the time of the reader. De mooiste taak binnen het
informatiebeheer vond ik altijd het zo snel mogelijk vindbaar maken van gezochte
informatie. Dit bereik je door een goede combinatie van mediakeuze,
metadatakeuze en selectieve vernietiging. Je maakte gegevens toegankelijk
zodat je zo snel mogelijk de gewenste informatie kon leveren. Zorg dus voor goede metadata, maak een goede
indeling in mappen, maak waar mogelijk excepten en selecteer.
Het gaat daarbij echter niet alleen om het maken van zo kort
mogelijke zoekpaden in het ordenen en beschrijven van informatieobjecten. Het
gaat er ook om, de samenhang tussen informatieobjecten goed duidelijk te maken. Gegevens zijn gebruikt in een bepaalde context en die context is
doorgaans nodig voor bewijsvoering en verantwoording. Met andere woorden: elk
document heeft een verhaal, en het verhaal te kennen maakt het mogelijk de
waarde van het document goed te interpreteren.
De wetten hebben sinds 1931 steeds hun inspiratiewaarde behouden. In 1995
werden ze door Michael Gorman en Walter Crawford herschreven als volgt:
- Libraries serve humanity.
- Use technology intelligently to enhance
service.
- Protect free access to knowledge.
- Honor the past and create the future.
Het zijn regels die goed passen in huidige
thema’s en van een hoog ethisch gehalte zijn. Ook hier weer zijn ze niet
exclusief voor de bibliothecaris, maar gelden ze voor elke informatiebeheerder.
De techniek schreed echter voort en
internet deed haar intrede. Tijd om in 2004 de wetten nogmaals af te stoffen en
dit gebeurde door Alireza Noruzi in het paper, "Application of Ranganathan's Laws to the Web" , zeker ook weer de moeite waard om
te lezen:
Web resources are for use.- Every user has his or her web resource.
- Every web resource its user.
- Save the time of the user.
- The Web is a growing organism.
Noruzi gaat met name in op de vraag of het
web de tijd van de lezer wel reduceert. Dat doet het web niet; websites zijn
niet altijd even handig ingedeeld, waardoor het zoeken naar informatie
tijdrovend kan zijn.
In 2008 zijn de wetten nogmaals hertaald door Carol Simpson. Zij maakte er het volgende van, uitgaande van de idee dat de bibliotheek van tegenwoordig immers al een kanaal is waarlangs informatie openbaar te verkrijgen is :
Media are for use.
- Every patron his information.
- Every medium its user.
- Save the time of the patron.
- The library is a growing organism.
Zo zie je maar weer: basiswetten blijven
hun waarde behouden, mits je ze creatief gebruikt. Ik nodig je uit te
overdenken wat de wetten van Ranganathan kunnen betekenen voor de professie van de informatiespecialist.
