Optimaal digitaal

het stadhuis van Antwerpen wordt verbouwd. Rondom zijn op de afscheidingen prachtige illustraties aangebracht. https://www.gva.be/cnt/dmf20180529_03534965/deze-28-illustraties-prijken-de-komende-maanden-op-de-steigerdoeken-van-het-stadhuis

Eind 2019 is een interessant rapport verschenen van de Nationale Denktank 2019, Optimaal digitaal heet het (www.ndt19.nl/eindrapport). 20 jonge academici bogen zich vier maanden lang fulltime over de kansen die de digitale toekomst biedt, alsook de risico’s die hieraan gekoppeld zijn. Met uiteenlopende achtergronden  en frisse blik gingen zij het land in en spraken met experts, organisaties, bedrijven en burgers.

In een brief aan premier Rutte, die onderdeel uitmaakt van het eindrapport, geven zij aan hoe zij ontdekten op wat voor toekomst we afstevenen en welke risico’s we lopen.

Daarbij ontwikkelden ze een visie op de maatschappij van 2040. Het mooie is dat zij ook tien oplossingen bieden voor de problemen die dreigen te ontstaan. Met elke oplossing wil de denktank bijdragen aan een optimale digitale samenleving. Die optimalisaties passen binnen vier thema’s (eerlijk, gezond, inclusief en weerbaar) en de drie kernwaarden zoals beschreven in de visie: saamhorigheid, menselijk contact en eerlijke machtsverhoudingen.

Het boekje is goed uitgebalanceerd. Niet alleen de voordelen van digitalisering worden behandeld, maar zeker ook de nadelen, zoals de overdaad aan prikkels, het zich onder invloed van sociale media te veel vergelijken met anderen en een verlies aan zelfcontrole, waaruit een constant aanwezige basisstress voorkomt, die het hele menselijk functioneren kan ondermijnen. Internetverslaving: het is al een probleem onder jongeren, waarvan tussen de 5 en 11% al verslaafd is aan social media. Scholieren besteden vaak al meer dan vijf uur per dag aan tuurtijd naar het scherm. En de cybercrime neemt enorm toe.

De Denktank zegt het als volgt:

“Langzaam begint het tij te keren. Onze maatschappij is zich steeds bewuster van de keerzijde van de digitale samenleving. Discussies over waarden, grenzen en zelfs dystopieën (dat is een (denkbeeldige) samenleving met louter akelige kenmerken waarin men beslist niet zou willen leven, het tegenovergestelde van een utopische samenleving) zijn aan de orde van de dag, maar aan daden ontbreekt het vaak nog. Laten we de discussie verplaatsen van buzzwords  naar concrete initiatieven. Daarom doen wij drie urgente aanbevelingen aan de politiek:

1. Het is van groot belang dat de technologie van kunstmatige intelligentie  inclusiever en transparanter wordt. Technologie is nooit neutraal, en daarom zou technologie een inclusiever wereldbeeld moeten bevatten.

2. Er is meer internationale samenwerking nodig. Het is zaak om een digitale coalitie te vormen met gelijkgestemde landen. In een geglobaliseerde wereld valt als klein land namelijk geen sterke vuist meer te maken om digitale dreigingen weerstand te bieden.

3. Sociale ongelijkheid moet hoger op de kabinetsagenda. Digitalisering drijft een wig tussen wit en niet-wit, vrouw en man, en de haves en have-nots . Hernieuwde financiële waardering voor een gelijke en gelijkwaardige samenleving is dus noodzakelijk om welzijn voor eenieder te bewerkstelligen.

We kunnen meegaan in een digitalisering die voortstuwt op een technologische imperatief en een winstgedreven model, of we zetten ons vandaag samen in om een digitale maatschappij te realiseren waarin het fundament bovengenoemde drie kernwaarden bevat. Uiteraard gaan wij (de denktank) voor het laatste.”

Het boekje biedt tien frisse oplossingen. In dit rapport wordt een grote lijn gepresenteerd. Hiervan zouden wij kunnen afleiden hoe we als informatieprofessionals in de toekomst mensen kunnen ondersteunen met onze kennis.

Zo kunnen wij zorgen voor minder prikkels, door mensen bijvoorbeeld te leren anders met e-mail om te gaan, door alleen de essentiële informatie uit dossiers aan te bieden, door informatie te leveren in de juiste samenhang, door waar mogelijk in samenwerking met de vakdeskundige dossiers te snoeien, en alleen datgene te bewaren dat daadwerkelijk bijdraagt tot informatie over de behandelde zaak. Door lifehacks te bestuderen en aan onze collega’s slimme trucs te leren hoe met informatie om te gaan, door bureaucratie om te vormen tot easycratie en mensen te helpen met hun time management bij het omgaan met informatie. Want daar valt nog zo veel te winnen!

Zelf heb ik altijd als basis voor mijn functioneren als informatieprofessional ernaar gestreefd informatie zo compleet en compact mogelijk en zo snel mogelijk beschikbaar te stellen, in de juiste vorm, aan de juiste persoon of groep personen, indachtig één van Ranganathan’s wetten voor het boek: save the time of the reader. In de huidige tijd zou een documentalist/informatiespecialist heel veel zorg bij collega’s kunnen weghalen door te zorgen dat informatie snel vindbaar is, doorzoekbaar, beschikbaar, herbruikbaar, en vernietigd wordt wanneer het kan of moet.

Hier ga ik nog eens goed over epibreren…